- Do thấp nhiệt kèm theo ứ
Nguyên nhân: Dầm mưa ngâm nước, hoặc ngồi nằm ở nền nhà ẩm thấp. Thấp uất hóa nhiệt, hoặc bị bệnh lâu ngày, bệnh vào lạc, ứ lâu ngày hóa nhiệt, thấp nhiệt hạ chú vào bộ máy sinh dục mà phát sinh chứng bệnh này.
Triệu chứng: Có những biểu hiện như nổi cong tĩnh mạch ở ống dẫn tinh giống như con giun. Ống dẫn tinh sưng to, đau bỏng rát. Túi chứa tinh hoàn hơi sưng tấy đỏ. Rêu lưỡi vàng nhẫy. Mạch huyền hoạt
Nguyên tắc điều trị: Thanh nhiệt lợi thấp, hoạt huyết lí khí.
Bài thuốc chọn dùng: Phòng kỷ trạch lan thang gia giảm
Các vị thuốc chọn dùng: Phòng kỷ, ti giải, trạch lan, xích thược, đan bì, đan sâm, sài hồ, ngưu tất, hạt quả vải, xuyên luyện tử, thanh bì.
Bài thuốc điều trị ngoài: Hoàng kỳ, kê huyết đằng, đan sâm, mỗi thứ 30 gam, tiểu hồi hương, hồng hoa, khương hoạt, mỗi thứ 10 gam, sắc lấy nước xông rửa chỗ bị bệnh, mỗi lần 30 gam, ngày hai lần. Mỗi thang thuốc này có thể dùng trong hai đến ba ngày liền.
- Do loại hàn trệ quyết âm
Nguyên nhân: Cơ thể vốn dương hư, lại thêm cảm nhiễm hàn tà, lưu trệ ở quyết âm, dẫn đến khí huyết vận hành bất lợi. Bụng dưới và tinh hoàn hàn ngưng khí trệ.
Triệu chứng: Có những biểu hiện như túi chứa tinh hoàn lạnh sa sụt trướng tức, tinh hoàn và bụng dưới co đau, khi đứng lâu bệnh tăng nặng thêm, nằm thẳng triệu chứng bệnh giảm nhẹ. Bộ phận thắt lưng đau lạnh, người rét, sợ lạnh. Chân tay lạnh, lưỡi nhạt, rêu lưỡi trắng. Mạch huyền tế.
Nguyên tắc điều trị: Dưỡng huyết hoạt huyết ôn kinh tán hàn.
Bài thuốc chọn dùng: Đương quy tứ nghịch thang gia giảm.
Các vị thuốc chọn dùng: Đương quy, xích thược, đan sâm, hồng hoa, quế chi, tế tân, tiếu hồi hương, ô dược, huyền sâm, táo tầu.
Căn cứ vào bệnh trạng, bác sĩ đã thực tế điều trị cho một nam giới 30 tuổi, cơ thể dương hư, thường xuyên sợ lạnh, về mùa đông, sợ lạnh ghê gớm Thường chân tay lạnh, liền mấy tháng nay tự cảm thấy túi chứa tinh hoàn sa sụt xuống, phát lạnh và có cảm giác co đau. Tinh hoàn bên trái đau. Đứng, lâu hoặc đi lại lâu thì các triệu chứng tăng nặng thêm. Tinh thần không tốt. Miệng không khát. Nước tiểu trong, dài. Một tuần nay, túi chứa tinh hoàn sa sụt trướng tức lại nặng thêm lên. Bệnh của người này hễ khi đứng thẳng người thì da ở túi chứa tinh hoàn rệu rã, lỏng lẻo. Tinh hoàn bên trái nằm ở dưới tinh hoàn bên phải. Tĩnh mạch ở ống dẫn tinh bên trái nổi cong sung huyết. Khi nằm thì hiện tượng nổi cong tĩnh mạch ở ống dẫn tinh dần dần hết. Có khi có thể sờ vào tĩnh mạch nổi cong đó thấy như sờ vào con giun thân mềm nhũn. Túi chứa tinh hoàn lạnh và ẩm ướt. Lưỡi đỏ nhạt, rêu lưỡi trắng nhuận. Mạch trầm huyền. Chứng bệnh này thuộc hàn trệ ở quyết âm, theo kinh đi xuống nén ép ở dưới, làm cho tĩnh mạch ở ống dẫn tinh nổi cong. Điều trị cần tán hàn thông lạc. Chọn dùng bài thuốc đương quy tứ nghịch thang gia giảm, gồm các vị: Đương quy 10 gam, quế chi 10 gam, xích thược 10 gam, đan sâm 10 gam, huyền hồ sách 10 gam, hạt quýt 30 gam, ô dược 10 gam, tế tân 7 gam, thông thảo 10 gam, hồng, hoa 10 gam, tiểu hồi hương 10 gam, táo tầu 6 quá, nấu lấy nước uống, ngày 1 thang.
Sau khi uống theo bài thuốc trên một tuần, hiện tượng tinh hoàn trong túi chứa tinh hoàn trướng đau đã giảm đi phần lớn, đã hết sợ lạnh. Tiếp tục uống theo bài thuốc này một tuần nữa thì hiện tượng trướng đau ở tinh hoàn và bụng dưới đã hết. Hiện tượng nổi cong tĩnh mạch ở ống dẫn tinh cũng dần dần tiêu tan. Sinh hoạt tình dục đã trở lại như thường.
Trong ca bệnh này, người bệnh bị hàn tà lưu trệ ở quyết âm, theo kinh xuống dưới bức bách bộ máy sinh dục, khí trệ huyết ứ, dần dần nổi cong tĩnh mạch ở ống dẫn tinh. Đã dùng thuốc đương quy tứ nghịch thang để tán hàn thông lạc. Trong bài thuốc, đương quy, xích thược, thêm vào đan sâm hồng hoa có công hiệu dưỡng huyết hoạt huyết. Quế chi, tế tân, thêm vào tiểu hồi hương, ô dược có công hiệu đi vào thận kinh để ôn tán hàn thấp. Huyền sâm tán kết. Táo tầu bổ hư hòa vị. Tất cả các vị thuốc phối hợp với nhau để tán hàn thông lạc, lí khí chỉ thống rất có hiệu quả. Thuốc chữa đúng bệnh cho nên hiệu quả đạt được rất mĩ mãn.
